قرارداد کلید در دست چیست ؟

قرارداد کلید در دست چیست ؟امروزه  با گسترده شدن و پیچیدگی پروژه‌های ساخت و ساز و نیاز به اجرای پروژه در مدت زمان و قیمت کمتر، صاحبان پروژه تمایل به قراردادهای جدید ساخت پیدا کرده‌اند. در نتیجه با توجه به نیاز بازار به قراردادهای پیمانکاری و استفاده از قراردادهای ساخت در پروژه‌های عمرانی و صنعتی، فدراسیون مهندسین مشاور فیدیک در سال 1999 اقدام به تدوین مقررات سه مدل قراردادی کرده است:قرارداد طراحی، مناقصه و ساخت (Design Bid Build (DBB یا متعارف

1. قرارداد طراحی و ساخت . (Design-Build (DB
2. قرارداد مهندسی، تامین تجهیزات و ساخت . (Engineering procurement construction (EPC

مفهوم قرارداد مهندسی، تامین تجهیزات و ساخت در قرارداد کلید در دست

قرارداد مهندسی، تامین تجهیزات و ساخت قراردادی است که به موجب آن کارفرما مسؤولیت طراحی، مهندسی، تامین تجهیزات، مدیریت طرح، اخذ مجوزهای لازم، ساخت و نصب پروژه را بر عهده پیمانکار عمومی می‌گذارد.

در این قرارداد پیمانکار متعهد می‌شود که کارهای طراحی، مهندسی، تهیه مصالح، انبارداری، تامین نیروی انسانی، ماشین آلات، انتقال فناوری، آموزش‌های نیروهای کارفرما و عملیات ساخت و ساز را بر عهده گیرد و به نحو متقابل کارفرما نسبت به تامین محل مورد نیاز جهت اجرای پروژه، ارائه اطلاعات و ضوابط جاری در محل اجرا از قبیل ضوابط محیط زیست یا ضوابط مربوط به کاربری زمین و بررسی مدارک تسلیمی پیمانکار در موقع مقتضی متعهد می‌گردد.

این قرارداد از انواع قراردادهای پیمانکاری دو عاملی است که در آن نقش مهندس مشاور حذف شده است و مسؤولیت کامل پروژه در دستان پیمانکار گذاشته شده است. این امر خلاف قراردادهای پیمانکاری سنتی سه عاملی است، که بخش طراحی اولیه توسط مهندس مشاور صورت می‌گیرد. بنابراین در این نوع از قرارداد مهندس مشاور نقش خود را به مشاور کارفرما داده است و حتی مشارکت مشاوران کارفرما در مناقصه اولیه و نظارت بر کارهای پیمانکار محدود می‌شود. (منظور از نظارت عبارت است از مذاکرات گسترده طرفین جهت کنترل کامل کارفرما بر پروسه ساخت است.)

به عبارت دیگر در این قرارداد هدف کاهش دخالت کارفرما در پروسه طراحی و ساخت است. با انتقال مسؤولیت به پیمانکار کنترل روزانه کارفرما بر ساخت کاهش می‌یابد. در مقابل با افزایش کنترل پیمانکار بر ساخت، وی باید هماهنگی میان شیوه‌های ساخت و صنعت‌های متفاوت را با استفاده از پیمانکاران جزئی در دست بگیرد.

قرارداد مهندسی، تامین تجهیزات و ساخت را قرارداد «كليد در دست» نیز می‌نامند. زیرا پس از انجام عملیات ساخت تکمیل و نصب، کارفرما تنها با فشار دادن یک کلید می‌تواند از پروژه مورد نظر بهره برداری نماید.

کارفرما ممکن است از قرارداد کلید در دست برای بخشی از پروژه استفاده نماید؛ بنابراین پیمانکار تنها برای بخشی از کار مسؤولیت طراحی را بر عهده دارد. برای مثال پیمانکار می‌تواند جنبه معینی از کار مانند تأسیسات سنگین راه و ساختمان که نیاز به طراحی خاص دارد را فراهم کند. این روش مسؤولیت را برای کارهای مختلف، مجزا می‌کند.

مسؤولیت پیمانکار در قرارداد کلید در دست

در قرارداد کلید در دست، تامین تجهیزات و ساخت کارفرما تمامی مسؤولیت طراحی تامین تجهیزات و ساخت پروژه را به یک پیمانکار عمومی می‌دهد و پیمانکار مکلف است کلیه تعهداتی که صراحتا یا به حکم اوضاع و احوال قضیه و عرف قراردادی بر عهده گرفته است انجام دهد و نقص آن‌ها برای وی ایجاد مسؤولیت می‌کند. در نتیجه پیمانکار نسبت به هر گونه عیب در طراحی، ساخت و اجرای در کار مسؤول است و کارفرما نیازی به اثبات میزان خسارات وارده در نتیجه طراحی‌های ساخت معیوب ندارد.

به عبارت دیگر مسؤولیت تمامی فعالیت‌های پروژه شامل طراحی، تامین تجهیزات، ساخت و راه اندازی به عنوان یک مجموعه واحد بر عهده پیمانکار قرار می‌گیرد.

تعهدات کلی پیمانکار در قرارداد کلید در دست

در قرارداد کلید در دست پیمانکار موظف به طراحی، اجرا و تکمیل کار با توجه به قرارداد و جبران هر گونه قصور در کار است و بعد از تکمیل، کارها باید متناسب با اهداف مذکور در قرارداد باشند. مهمترین تعهدات پیمانکار شامل موارد زیر است:

1. امنیت اجرا

پیمانکار نسبت به کفایت, استواری و امنیت عملیاتی که در کارگاه صورت می‌گیرد و همه روش‌های ساخت مسؤول است. وی متعهد به فراهم نمودن امنیت برای اجرای صحیح قرارداد است که اصطلاحا عملکرد یا اجرای امن نامیده می‌شود. انجام چنین کاری نیاز به اسناد و ضمانت عندالمطالبه‌ای دارد، که قابل پرداخت توسط بانک صادر کننده یا شرکت بیمه به میزان مورد تقاضای کارفرما است.

پیمانکار این ایمنی را با هزینه خود فراهم می‌کند و میزان آن با توجه به شرایط خاص تعیین می‌شود. شایان ذکر است که اگر چنین مبلغی بیان نشده باشد تعهد برای فراهم کردن ایمنی اعمال نخواهد شد.

2. جبران خسارت

یکی دیگر از تعهدات پیمانکار، جبران خسارات است. در واقع جبران خسارات در اینجا به معنای مسؤولیت کامل یکی از طرفین نسبت به شخص ثالث و پوشش هزینه‌های طرف جبران کننده است.

برای مثال در یک قرارداد طراحی و ساخت پیمانکار طراحی ضعیفی برای کارفرما انجام می‌دهد و در نتیجه این طراحی ضعیف رودخانه‌ای که آب روستای پایین دستی را فراهم می‌کرده است، آلوده می‌شود و منجر به خسارت به دیگران می‌شود. پس اگر روستاییانی که خسارات دیده‌اند علیه کارفرما برای جبران خسارت خود اقامه دعوا نمایید، پیمانکار موظف است خسارات کارفرما شامل هر گونه هزینه قانونی یا هر هزینه ای که کارفرما طبق حکم مستحق آن است را جبران کند.

به طور خلاصه پیمانکار باید جبران خسارات کارفرما در مقابل هر گونه ادعا، خسارت، ضرر و هزینه در ارتباط با خسارت بیماری یا مرگ یا خسارات ناشی از طراحی ضعیف را بر عهده بگیرد، مگر این که خسارت وارده در نتیجه بی‌احتیاطی اقدامات خودسرانه یا نقض قرارداد از طرف کارفرما یا پرسنل و نمایندگان او باشد. بدین صورت اگر خسارتی در نتیجه اقدامات کارفرما یا پرسنل او به پیمانکار وارد شود،کارفرما ملزم به جبران خسارات پیمانکار خواهد بود.

شیوه قیمت گذاری در قرارداد کلید در دست

قراردادهای کلید در دست از سیستم و مکانیزم قیمت گذاری «قيمت یک قلم_مقطوع» استفاده می‌نماید که منجر قطعیت در قیمت قرارداد می‌شود. در این روش پیمانکار قیمت را برای کل کار تعیین می‌کند و ریسک اکثر تغییرات از جمله تغییر در هزینه‌ها و نوسانات نرخ ارز را تحمل می‌نماید. بنابراین این روش باید در جایی استفاده می شود که تعریف دقیقی از وسعت کار و محدوده پروژه در دست و شرایط اقتصادی در وضعیت ثبات باشد.

در واقع در شیوه قیمت یک قلم یکی از طرفین متعهد به اتمام کار در ازای مبلغ معین قابل پرداخت از طرف دیگری می‌شود. به عبارت دیگر قرارداد قیمت یک قلم هنگامی استفاده می‌شود که کارفرما می‌خواهد از حداکثر هزینه قطعی در ابتدای کار آگاه باشد و یا هنگامی که پیمانکار به علت تعریف شده بودن کار قیمت مقطوع را می‌پذیرد. انتخاب عبارت «قیمت یک قلم» به این دلیل است که قیمت در برابر اجزای کار شکسته نمی‌شود بلکه به صورت یک قلم در برابر محصول نهایی قرار می‌گیرد.

در قراردادهای کلید در دست نیز نظر به اینکه پیمانکار مسؤول همه ریسک‌ها و فعالیت‌های پروژه شامل طراحی، تامین تجهیزات، ساخت و راه اندازی می‌باشد، یک مجموعه واحد را تشکیل می‌دهد و قیمت به صورت مقطوع در برابر محصول نهایی قرار می‌گیرد؛ بنابراین تعدیل قیمت یک امر استثنایی است که در صورت وجود شرایط خاص صورت می‌گیرد و باید در قرارداد ذکر شود.

البته در این قراردادها گاه ممکن است از روش‌های قیمت گذاری دیگری جهت کنترل ریسک قیمت استفاده شود. برای مثال در روش قیمت واحد یا فهرست مقادیر  قیمت پروژه با توجه به میزان کار انجام شده محاسبه می‌شود. در واقع قیمت بر اساس هر واحد از مقادیر یا برنامه‌ای که به قرارداد ضمیمه شده است، مشخص می‌شود. استفاده از این روش با قرارداد مهندسی، تامین تجهیزات و ساخت منافات دارد، زیرا این روش در جایی استفاده می شود که مقدار منابع و عوامل ساخت در زمان قرارداد معین نباشد. اما کارفرمایان می‌توانند برای کاهش ریسک و کاهش هزینه‌های اولیه از این شیوه استفاده کنند.

چه زمانی از قرارداد کلید در دست استفاده می شود؟

در قراردادهای کلید در دست بخش اعظمی از کار شامل تامین تجهیزات و نصب است، بنابراین نیاز به کنترل وسیع کار در حین فرآیند اجرا نمی‌باشد و می‌توان در پایان فرآیند اجرایی کارها را کنترل نمود.

در پروژه‌هاي صنعتي نيز قسمت عمده‌اي از پروژه و يا مبلغ قرارداد تهيه و نصب تجهيزات مي‌باشند و كارخانه‌هاي سازنده اين تجهيزات بر نحوه ی طراحي و ساخت آن‌ها نظارت داشته و محصول را براي عمر مفيد آن ضمانت مي‌كنند. لذا در اين پروژه‌ها نياز به نظارت بر نحوه طراحي و ساخت تجهيزات در سطح عالي مفهوم داشته و نياز به نظارت دقيق وجود ندارد. بنابراين در اين پروژه‌ها بدون نظارت گسترده مي‌توان مسؤوليت كامل پروژه را به پيمانكار سپرد و در صورت بروز هر گونه مشكل در نتيجه عدم حصول خواسته‌هاي كارفرما پيمانكار را ملزم به اصلاح و رفع نقص نمود. از اين رو پروژه‌هاي صنعتي بيشتر از قراردادهاي کلید در دست استفاده مي‌نمايند.

اما در پروژه‌های عمرانی مانند پروژه‌های ساخت سد و تونل که قسمت قابل توجهی از کار مربوط به طراحی و ساخت احجام زیرزمینی است که تا حد زیادی ناشناخته هستند، واگذاری مسؤولیت کامل بدون اعمال نظارت نباید صورت گیرد. زیرا در این پروژه‌ها شکست نهایی در طرح، خسارات غیرقابل جبرانی را به بار می‌آورد. در نتیجه در پروژه های عمرانی با از سایر قرارداد ها از جمله طراحی و ساخت استفاده نمود.

نتیجه

 جهت مشاوره در این زمینه با شماره 9099072857 از طریق تلفن ثابت تماس بگیرید.