مطالبه نفقه و نکاتی که هرکس باید درباره ی آن آگاه باشد

(قسمت اول)

بایسته های دعوی مطالبه نفقه

دعوی مطالبه نفقه از این باب اهمیت بسزایی دارد .همچنین درصد بالایی از دعاوی خانواده مختص مطالبه نفقه است.شمولیت آن هم از سایر موضوعات حقوق خانواده بیشتر است،چرا که علاوه بر زن،اقارب اعم از پدر و مادر و فرزندان را نیز ممکن است در بر گیرد. همه ما ممکن است هر روز مصداقهایی از مطالبه نفقه را در زندگی روزمره بکار بریم. فی المثل زمانی که فرزند از پدر خود پول توجیبی می خواهد یا زن از شوهر خود پول برای خرید لباس می خواهد،در واقع مطالبه نفقه نموده است. دعوی مطالبه نفقه از این باب اهمیت بسزایی دارد .همچنین درصد بالایی از دعاوی خانواده مختص مطالبه نفقه است.شمولیت آن هم از سایر موضوعات حقوق خانواده بیشتر است،چرا که علاوه بر زن،اقارب اعم از پدر و مادر و فرزندان را نیز ممکن است در بر گیرد. اهمیت این دعوی نیز باعث شده قانون گذار ضمانت اجرای سنگینی برای عدول از پرداخت نفقه وضع نماید.در واقع نفقه را از دو راه حقوقی و کیفری می توان مطالبه نمود. در این مقاله سعی می کنیم موارد استحقاق و سقوط نفقه و الزاماتی که یک وکیل خوب یا شهروند عادی در دعوی مطالبه نفقه باید بداند را ذکر می کنیم. در صورت تمایل حتما پست همه چیز در باره طلاق توافقی را مطالعه بفرمایید

تعریف نفقه ودایره شمولیت آن

الف- تعریف نفقه

نفقه یک معنوی لغوی دارد و ان به معنای تامین مایحتاج زندگی است. مایحتاج زندگی البته گستردگی زیادی دارد. نیازهایی از قبیل خواراک،پوشاک،مسکن ،هزینه های بهداشتی و درمانی،می تواند در شمول نفقه باشد.نفقه حقی است که هم در شرع بر آن تاکید شده و هم در قانون.قانون گذار در ماده 1107 قانون مدنی نفقه را تعریف نموده است. البته این تعریف را در مورد زن دانسته و در مورد نفقه اقارب نیز در جای دیگر توضیح داده است. قانون گذار در ماده 1107 نفقه را اینگونه تعریف نموده است: “همه نیاز های متعارف با وضعیت زن از قبیل مسکن،غذا،اثاث البیت،هزینه های بهداشتی و درمانی،خادم در صورت عادت یا احتیاج.” چنانچه دقت شود قانون گذار از واژه متعارف و از قبیل در این ماده استفاده کرده است. بنابر این موارد ذکر شده در این ماده به صورت مصداقی است و میزان آن عرف است.فی المثل نیاز های متعارف زنی که در یک خانواده متمول زندگی نموده است با نیاز های یک زن روستایی متفاوت است. عرف می گوید زنی که در یک خانواده متمول بزرگ شده همسرش حق ندارد به بهانه ادای دین نفقه،مسکن وی را خانه ای 50 متری در جنوب شهر بر شمرده و مدعی شود نفقه را پرداخت نموده است .بنابر این یک وکیل خوب برای پیروزی در دعوی نفقه به این موضوع باید التفات داشته باشد. نیاز های فوق ممکن است از شهری به شهر دیگر و از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد. حتی منطقه سکونت و شرایط خانوادگی نیز ممکن است در این موضوع تاثیر گذار باشد. فقها نیز در شرع به صورت مصداقی مباحثی در مورد نفقه بیان نموده اند که در صورت سکوت قانون می توان به آن رجوع نمود. بنابراین پرداخت نفقه می بایست متناسب با وضعیت اجتماعی زن باشد.نکته مهم این است که در خانواده نفقه جز حقوق زن محسوب می شود و شوهر از این باب حقی ندارد لیکن شوهر در مواردی می تواند از پرداخت نفقه خودداری نماید که در قسمت سقوط نفقه از آن بحث می شود.

ب- شمولیت مطالبه نفقه

اولین مبحث این است که چه کسانی حق مطالبه نفقه را دارند. همانطور که در سطور فوق بحث شد زن حق مطالبه نفقه را دارد. نکته مهم این است که زن در ازدواج دائم حق مطالبه نفقه را دارد و این حق در ازدواج موقت برای زن فراهم نیست. البته در ازدواج موقت نیز اگر شرط انفاق شده باشد یا عقد بر آن مبنا باشد حق مطالبه نفقه برای زن وجود دارد. در ماده 1196 و 1197 قانون مدنی،قانون گذار دسته کلی تری از افراد مستحق دریافت نفقه را بر شمرده است. در ماده 1196 اقارب نسبی خط عمودی سعودی یا نزولی را مستحق نفقه دانسته اند. فرقی نمی کند این اقارب زن یا مرد باشند. فرزندان، پدر و مادر و هر کسی که بتوان وی را جز اقارب بحساب آورد.در ماده 1197 نیز ملاک دریافت نفقه بیان شده است. کسی مستحق نفقه است که ندار باشد و نتواند بوسیله اشتغال به شغلی وسیله معیشت خود را فراهم سازد.بنابر این علاوه بر زوجه، فرزندان و گاها پدر و مادر فرد نیز ممکن است منفق محسوب شوند. نکته مهم این است برای شخص واجب النفقه سن خاصی در نظر گرفته نشده. در بحث فراهم کردن شغل این موضوع مطرح می شود آیا اشتغال به هر شغلی فرد را از شمول تعریف منفق خارج می نماید؟ پاسخ منفی است. از لحاظ عرفی اشتغال باید با شان فرد تناسب داشته باشد. برای مثال برای فرد دانشمند شغل عملگی فراهم آید نمی توان نفقه وی را به این بهانه قطع نمود.این موضوع در تحریر الوسیله امام خمینی در صفحه 570 بیان گردیده است.

زن از چه زمانی مستحق دریافت نفقه است از تاریخ عقد یا دوام زوجیت و شروع زندگی؟

به عنوان مثال در جامعه ایران باب است دختر ابتدا عقد می کند و پس از گذشت مدتی طرفین عروسی می کنند و زندگی مشترک را شروع می نمایند.

آیا مرد از لحظه وقوع عقد باید نفقه را پرداخت نماید یا دوام زندگی ؟

در اینجا رویه های قضایی متفاوت و آرا متفاوت از محاکم صادر گردیده است. اما رای وحدت رویه 633 بیان می دارد همین که عقد به نحو صحیح واقع شد تکالیف و رابطه زوجیت بر قرار می شود و یکی از حقوق زوجه دریافت نفقه است. اما مرسوم است بین عقد و تمکین خاص زن نفقه نمی گیرد ولی اگر در این مدت زوجه اعلام آمادگی مبنی بر تمکین خاص نماید نفقه به وی تعلق می گیرد.

سقوط نفقه

بحث اینجاست چه مواردی باعث سقوط نفقه می شود: اول اینکه زن ناشزه حق مطالبه نفقه ندارد. ناشزه در اصطلاح قانون کسی را می گویند که حقوق همسر را ادا نمی کند چه از لحاظ شرعی و چه از لحاظ قانونی. یا در اصطلاح حقوقی از همسرش تمکین عام و خاص نمی کند. تمکین به اطاعت شوهر در ادای وظایف زوجیتتعبیر می شود . مثلا برقراری تماس جنسی یا سکونت در منزل شوهر و حسن معاشرت . طبق ماده 1108 امتناع از وظیفه زوجیت حق مطالبه نفقه را از بین می برد.بنابراین عدم تمکین باعث سقوط نفقه است. نکته مهم این است طرفین ضمن عقد نکاح یا بعد از آن حق اسقاط نفقه را ندارند چون تکلیف پرداخت نفقه ناشی از حکم قانون است. همانطور که گفته شد مبحث نفقه از جهات مختلف اجتماعی،روانشناسی ، جامعه شناسی و حقوقی در جامعه امروز بسیار حائز اهمیت است و این مقاله مقدمه ای بر مباحث و مسایل مطرح شده با این موضوع خواهد بود که در مقالات بعدی به بررسی جزیی تر این پدیده می پردازیم.

شاید به این موضوع هم علاقمند باشید:

وکیل ارستارتاپی-حقوق استارتاپ-مسائل حقوقی استارتاپ ها

وکیل استارت آپ

2021-10-09

چرا باید یک وکیل برای استارتاپ انتخاب کنیم؟ من اشتباهات کارآفرینانه در این سالها دیده ام. و همه آنها با ساخت محصول مناسب یا ایجاد

ادامه مطلب »

مجموعه حقوقدان به مدت ۱۲ سال در زمینه‌های وکالت و قبول انواع دعاوی مشاوره حقوقی تنظیم قراردادها به اشخاص حقیقی و حقوقی شامل شرکتها ادارات و بانک ها فعالیت می نماید و تحت مدیریت دکتر محمد امیر نجات با بهره‌گیری از وکلای پایه یک دادگستری در مقطع دکترای حقوق فعالیت می نماید .

دفتر مرکزی: سعادت اباد، ابتدای بلوار دریا، بعد از چهارراه مسجد نبش داروخانه دریا، پلاک ۳۰ طبقه ۴ واحد ۸

تلفن تماس: ٠٢١٨٦١٢٩٢٠٨

برترین خدمات

ثبت درخواست تماس

کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به موسسه حقوقدان می باشد.