فهرست مطالب
در زمینه مباحث مربوط به مرسل الیه باید گفت که اصولا ، قرارداد حمل و نقل فی مابین ارسال کننده و متصدی حمل و نقل منعقد میشود . به استناد ماده 196 قانون مدنی ، ممکن است در ضمن معامله ای که شخص برای خود میکند ،تعهدی هم به نفع شخص ثالث به عمل اورد . موقعیت حقوقی مرسل الیه نیز بر گرفته از این ماده است . بنابر این ثالث فقط در قرارداد حمل و نقل از تعهد سود میبرد و در مقابل طرفین این قرارداد تعهدی ندارد که ملزم به ایفای ان بشود . بنابر این در این بند ، فقط از حقوق مرسل الیه سخن به میان می اید چون مرسل الیه تعهدی ندارد .قرارداد حمل و نقل- قرارداد حمل و نقل در قانون تجارت
اولین حق مرسل الیه این است که ، وی میتواند در قرارداد حمل و نقل میزان مخارج و سایر وجوه را قبول نماید یا ان را قبول نکند . در صورتی که وی این مخارج را قبول کند ، میتواند کالا را تحویل بگیرد و ان را در تصرف خود نگاه دارد . لیکن در صورتی که طبق ماده 390 قانون تجارت (( اگر مرسل الیه میزان مخارج و سایر وجوهی را که متصدی حمل و نقل بابت مال التجاره مطالبه میکند را قبول نکند ، حق تقاضای تسلیم مال التجاره را نخواهد داشت ، مگر اینکه مبلغ متنازع فیه را تا ختم اختلاف در صندوق عدلیه امانت بگذارد.
دومین حقی که مرسل الیه دارد ،تقاضای تحویل گرفتن کالا از متصدی حمل و نقل میباشد . اثر این تقاضا از بین رفتن حقوق ارسال کننده در استرداد کالا می باشد . البته تا زمانی که کالا به مقصد رسیده باشد )) که قبلا توضیح داده شد.
سومین حق مرسل الیه این است که میتواند در تسلیم مال التجاره قیود و شروطی با متصدی حمل و نقل بگذارد . برای مثال در تسلیم مال التجاره ذکر کند که ان را تحویل میگیرم به شرطی که خراب یا شکسته نباشد . بنابر این در این حالت ، در صورت نقض شرط میتواند بر علیه متصدی حمل و نقل یا همان متعهد به صورت مستقیم طرح دعوا کند و خسارت خود را مطالبه نماید لیکن به استناد ماده 391 قانون تجارت ، اگر مال التجاره بدون هیچ قیدی قبول شود و کرایه ان تادیه شود ، دیگر بر علیه متصدی حمل و نقل دعوا پذیرفته نخواهد شد مگر در موارد تدلیس یا تقصیر عمدی،قرارداد حمل و نقل- قرارداد حمل و نقل در قانون تجارت
چهارمین حق مرسل الیه این است که پس از تحویل کالا ، ان را بررسی کند و در صورت وجود نقص یا خرابی در محموله که در زمان تحویل از نظر ها پنهان شده بود ، ان را به متصدی حمل و نقل اطلاع دهد و خسارت را از وی مطالبه کند منتهای مراتب این اطلاع به استناد قانون تجارت زمان مشخصی دارد و مدت ان هشت روز بعد از تحویل گرفتن مال التجاره میباشد . در غیر اینصورت با وجود خسارت غیر ظاهر، حقوق وی تضییع خواهد شد
(( متصدی حمل و نقل ، مسئول اواری غیر ظاهر خواهد بود در صورتی که مرسل الیه ان اواری را در مدتی که مطابق اوضاع و احوال رسیدگی به مال التجاره ممکن بود به عمل اید یا بایستی به عمل آمده باشد ، مشاهده کرده و فورا پس از مشاهده به متصدی حمل و نقل اطلاع دهد ، در هر حال این اطلاع باید منتها تا هشت روز بعد از تحویل گرفتن مال التجاره داده شود .))قرارداد حمل و نقل- قرارداد حمل و نقل در قانون تجارت
لازم به ذکر است اگر میان ارسال کننده و مرسل الیه قبلا توافقی صورت گرفته باشد ، چون از عمل مرسل الیه ، فرستنده کالا متحمل خسارت می شود ، می تواند علیه گیرنده برای دریافت خسارت حاصله اقامه دعوا کند .همچنین در زمان صدور بارنامه توسط ارسال کننده و ارسال ان برای مرسل الیه ، وی حق مطالبه محموله را دارد . در واقع زمانی که ارسال کننده ، بارنامه ای که توسط متصدی حمل و نقل صادر شده را برای مرسل الیه ارسال میکند ، نامبرده حق مطالبه اشیاء موضوع بارنامه را دارد و در صورت تلف یا از بین رفتن مال التجاره می تواند علیه متصدی حمل و نقل طرح دعوا کند .. ماده 392 ق.ت نیز موارد اختلاف بین مرسل الیه و متصدی حمل و نقل را پیش بینی کرده است .قرارداد حمل و نقل- قرارداد حمل و نقل در قانون تجارت
طبق این ماده : (( در مواردی که بین متصدی حمل و نقل و مرسل الیه ، اختلاف باشد . محکمه صلاحیت دار محل می تواند به تقاضای یکی از طرفین امر دهد که مال التجاره نزد شخص ثالثی امانت گذارده شود و لدی الاقتضا ء فروخته شود در صورت اخیر فروش باید بعد از تنظیم صورت مجلسی حاکی از انکه مال التجاره در چه و ضعیتی بوده به عمل اید. ))