فهرست مطالب
قراردادي كه زن و مرد راجع به مهریه مي بندند يك قرارداد تبعي است، يعني قراردادي است راجع به مال كه جدا از اصل نكاح ولي تابع عقد مزبور ميباشد و بدين جهت شرايط اساسي صحت معامله در مورد قرارداد مهربه نيز لازم الرعايه است. بنابراين چيزي كه به عنوان مهریه تعيين ميشود بايد داراي شرايط عمومي مورد معامله باشد.
-مهریه بايد ماليت داشته يعني داراي ارزش داد و ستد اقتصادي باشد و به عبارت ديگر بتواند عوض در يك قرارداد معوض قرار گيرد. پس هوا و آب دريا را كه ارزش داد و ستد اقتصادي ندارد نميتوان به عنوان مهریه تعيين كرد.
– مهر بايد قابل تملك به وسيله زن باشد.بنابراين اموال و مشتركات عمومي مانند جاده ها و باغ هاي عمومي و موقوفات را نميتوان مهر قرار داد.
همچنين مالي را كه متعلق حق شخص ثالث است، مانند مالي كه به عنوان تامين يا بر اثر صدور اجرائيه بازداشت شده، نميتوان مهریه قرار داد مگر با اجازه دارنده حق.
-هرگاه مهریه عين معين باشد، بايد در زمان عقد موجود و گرنه
معلوم شود كه آن عين در زمان عقد موجود نبوده تعيين مهریه باطل خواهد بود.مثلا اگر اتومبيلي را مهر قرار دهند كه در حين عقد از بين رفته بوده است تعيين مهریه باطل و بي اثر است و مثل يا قيمت به زن تعلق ميگيرد.
آيا تعهد به عدم انجام امري ميتواند مهریه قرار داده شود؟ مثلا شوهر به عنوان مهر تعهد كند كه از ساختن بناي مرتفعي در مقابل خانه زوجه خودداري نمايد. آيا اين مهر درست است؟! ممكن است گفته شود در اينجا مهر يك مال قابل تملك نيست و باتوجه به ظاهر ماده ١٠٧٨ نميتوان چنين تعهدي را به عنوان مهر پذيرفت ليكن اين نظر قابل ايراد است ، زيرا اين گونه تعهد كه ارزش مالي دارد و زن از آن منتفع ميشود در واقع مالي است قابل تملك و ميتوان آن را مهر قرار داد.به ديگر سخن مثبت بودن موضوع حق و تعهد شرط درستي مهر نيست و اطلاق ماده ١٠٧٨قانون مدني اين نوع حق يا تعهد را نيز در بر ميگرد.
-مالي كه مهریه قرار داده ميشود بايد ملك شوهر باشد البته ملك غير را هم با اذن مالك ميتوان مهریه قرار داد.اگر ملك غير بدون اذن مالك مهر قرار داده شود و بعدا مالك آن را اجازه كند تعيين مهریه نافذ خواهد بود. ليكن اگر صاحب مال اجازه ننمايد شوهر بايد مثل يا قيمت آن را بدهد.
– مهریه بايد بين طرفين تا حدي كه رفع جهالت آن ها بشود معلوم باشد. معلوم بودن مهریه اين است كه مقدار و جنس و وصف آن مشخص باشد. بنابراين نميتوان مقدار نامعلومي از زمين و يا طلا يا كالائي را كه مشخصات آن معلوم نيست مهر قرار داد.
-مهریه بايد معين باشد يعني نميتوان يكي از دو يا چند چيز را به طور مردد مانند يكي از دو خانه را به طور نامعين مهر قرار داد.
– مهریه بايد منفعت عقلائي مشروع داشته باشد .بنابراين چيزي را كه قانون فروش يا استعمال آن را منع كرده است نميتوان مهریه قرار داد.
– شوهر بايد قدرت بر تسليم مهر داشته باشد وگرنه تعيين مهر درست نخواهد بود.مثلا انگشتري يا گردنبندي را كه در دريا غرق شده و دست يافتن به آن ممكن نيست نميتوان مهر قرار داد.البته اگر شوهر قادر به تسليم مال نباشد، ولي زن قادر به تسلم باشد يعني بتواند خود آن را به دست آورد، چنانكه غواص ماهري بوده و بتواند جواهر را از قعر دريا بيرون بياورد يا مالي را كه در دست غاصب است،با استفاده از نفوذ خانواده خود، از او بگيرد ، در اين صورت مال مزبور را ميتوان به عنوان مهر تعيين كرد.